Είναι αποτελεσματικές και ασφαλείς οι μάσκες; Τι αναφέρει ο ΠΟΥ στην οδηγία του;
»As described above, the wide use of masks by healthy people in the community setting is not supported by current evidence and carries uncertainties and critical risks»
«η ευρεία χρήση μάσκας από υγιείς ανθρώπους δεν υποστηρίζεται από επιστημονικά στοιχεία και συνεπάγεται αβεβαιότητες και κρίσιμους κινδύνους»
»The use of masks made of other materials (e.g., cotton fabric), also known as nonmedical masks, in the community setting has not been well evaluated. There is no current evidence to make a recommendation for or against their use in this setting. WHO is collaborating with research and development partners to better understand the effectiveness and efficiency of nonmedical masks. WHO is also strongly encouraging countries that issue recommendations for the use of masks in healthy people in the community to conduct research on this critical topic. WHO will update its guidance when new evidence becomes available. »
Ακολουθώντας τις συστάσεις και την οδηγία του ΠΟΥ θα ερευνήσουμε δημοσιευμένες μελέτες και συστηματικές ανασκοπήσεις.
Στην αρχή της τρέχουσας πανδημίας, όταν οι ιατρικές μάσκες έγιναν σπάνιες, οι υγειονομικές αρχές ισχυρίστηκαν ομόφωνα ότι οι μάσκες ήταν αναποτελεσματικές, ότι χρειάζονταν μόνο από ιατρικό προσωπικό και προέτρεψαν τους ανθρώπους να μην τις αγοράσουν ή να τις φορούν.
Τώρα που οι μάσκες έχουν ήδη παραχθεί περισσότερο από αρκετές, πολλές χώρες έχουν αρχίσει να προτείνουν και ακόμη και να αναγκάζουν τον πληθυσμό να φορά μάσκες. Σε ορισμένες χώρες, άτομα που δεν φορούν μάσκα σε δημόσιους χώρους επιβάλλεται πρόστιμο και δεν επιτρέπεται στα καταστήματα να τους εξυπηρετούν.
Εμφανίστηκαν οι πρώτοι που αρνούνται να υπακούσουν, »αναγκαστικό μασκάρεμα». Αυτοί οι άνθρωποι ονομάζονται «αντι-μάσκερς» [1].
Αλλά αυτό το μέτρο επιβεβαιώνεται από την επιστημονική έρευνα;
Είναι αποτελεσματικές και ασφαλείς οι μάσκες;
ΟΔΗΓΙΕΣ ΤΟΥ ΠΟΥ
Η χρήση μάσκας από άλλα υλικά (π.χ. βαμβάκι-ύφασμα), επίσης γνωστή ως μη ιατρική μάσκα, στην κοινότητα δεν έχουν αξιολογηθεί καλά. Δεν υπάρχουν επι του παρόντος αποδεικτικά στοιχεία για την υποβολή σύστασης υπέρ ή κατά της χρήσης τους σε αυτήν την οδηγία.Ο ΠΟΥ συνεργάζεται με εταίρους στην έρευνα και ανάπτυξη για να κατανοήσουν καλύτερα την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα των μη ιατρικών μασκών.
Ο ΠΟΥ είναι επίσης αυστηρά ενθαρρυντικός για τις χώρες που εκδίδουν συστάσεις για τη χρήση μάσκας στους υγιείς άνθρωποι στην κοινότητα για να πραγματοποιήσουν έρευνα σχετικά με αυτό το κρίσιμο θέμα. Ο ΠΟΥ θα ενημερώσει τις οδηγίες του όταν έχει νέα αποδεικτικά στοιχεία και θα τα διαθέσει.
Αποτελεσματικότητα
Χειρουργικές (ιατρικές) μάσκες εμφανίστηκαν το 1897 με σκοπό την προστασία χειρουργικών πληγών από τα σταγονίδια που εκκρίνονται από τις αναπνοές των χειρουργών.
Άρχισαν να χρησιμοποιούνται έξω από τα χειρουργεία για τον έλεγχο της εξάπλωσης μολυσματικών ασθενειών. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας της γρίπης του 1919, μάσκες ήταν ήδη διαθέσιμες, διανεμήθηκαν στον πληθυσμό, αλλά δεν επηρέασαν την πορεία της επιδημίας.
Εκείνη την εποχή, δεν ήταν ακόμη γνωστό ότι ο ιός της γρίπης είναι νανοσκοπικός.
Το 2010, η Εθνική Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ δήλωσε ότι έξω από τα νοσοκομεία, «οι μάσκες δεν έχουν σχεδιαστεί ή πιστοποιηθεί για την προστασία του χρήστη από αναπνευστικές λοιμώξεις».
Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει την αναποτελεσματικότητα των χειρουργικών μασκών για την πρόληψη της λοίμωξης από τη γρίπη στο σπίτι. Η Καναδική Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας δεν συνιστά τη χρήση μάσκας για υγιείς ανθρώπους κατά τη διάρκεια πανδημιών, αναγνωρίζοντας ότι η μάσκα δεν έχει δείξει αποτελεσματικότητα σε αυτές τις καταστάσεις [2].
Σε μια τυχαιοποιημένη μελέτη μεταξύ ιατρικού προσωπικού στο Τόκιο, η οποία διήρκεσε 2,5 μήνες, μια ιατρική μάσκα ήταν αναποτελεσματική στην πρόληψη του κρυολογήματος [3].
Σε μια Γαλλική τυχαιοποιημένη μελέτη, έλεγξαν εάν η μάσκα επηρεάζει τη μόλυνση των μελών της οικογένειας εάν φοριέται συνεχώς από ένα άτομο με γρίπη. Η μάσκα δεν επηρέασε τον αριθμό των ασθενών μελών της οικογένειας [4].
Η μεγαλύτερη τυχαιοποιημένη μελέτη για μάσκες, με τη συμμετοχή περισσότερων από 7.000 ατόμων, πραγματοποιήθηκε μεταξύ προσκυνητών στη Μέκκα. Η χρήση μάσκας όχι μόνο δεν μείωσε τη συχνότητα εμφάνισης αναπνευστικών λοιμώξεων, αλλά και την αύξησε στις γυναίκες. Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι μάσκες είναι αναποτελεσματικές στην πρόληψη αναπνευστικών ασθενειών σε μεγάλα πλήθη [5].
Μια Κορεατική μελέτη το 2020 εξέτασε εάν οι μάσκες κορονοϊού φιλτράραν τον κορονοιό σε ασθενείς με COVID-19. Ούτε οι χειρουργικές, αλλά ούτε οι βαμβακερές μάσκες φιλτράρισαν τον κορονοϊό κατά τον βήχα μολυσμένων ασθενών. Οι συγγραφείς γράφουν ότι προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι σωματίδια μεγέθους 0,04-0,2 microns μπορούν να διεισδύσουν σε χειρουργικές μάσκες. Το μέγεθος των σωματιδίων του κορονοϊού εμπίπτει σε αυτό το εύρος, από το οποίο προκύπτει επίσης ότι οι μάσκες δεν μπορούν να το φιλτράρουν αποτελεσματικά. Οι συγγραφείς σημειώνουν ότι βρήκαν περισσότερο ιό στην εξωτερική επιφάνεια της μάσκας από ό, τι στην εσωτερική [6].
Μία δημοσιευμένη μελέτη του 2012 ανέφερε ότι μια ελεύθερη και απρόσκοπτη ροή αέρα κατά την εισπνοή και την εκπνοή είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την κανονική αναπνευστική λειτουργία. Οποιαδήποτε παθολογική ή μη παθολογική κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει την ελεύθερη ροή αέρα κατά τη διάρκεια του αναπνευστικού κύκλου μπορεί να οδηγήσει σε υποαερισμό με αυξημένη αναπνευστική προσπάθεια και σε φυσιολογικό στρες που σχετίζεται με το καρδιαγγειακό σύστημα και το σύστημα ελέγχου θερμοκρασίας και μπορεί επίσης να προκαλέσει ψυχολογικό στρες [7]
Σε μια μελέτη στη Σαουδική Αραβία, οι γυναίκες που φορούσαν niqab είχαν χαμηλότερα ποσοστά σπειρομέτρισης (ζωτική ικανότητα πνευμόνων, μέγιστο αερισμό πνευμόνων και αναγκαστική εκπνευστική ροή). Όσο περισσότερες ώρες φορούσαν niqab, τόσο χαμηλότερες ήταν αυτές οι τιμές.
Η καλοκαιρινή αναπνευστική δυσφορία είναι ένα συνηθισμένο παράπονο στις γυναίκες που φορούν niqab.
Βασιζόμενοι επίσης στα αποτελέσματα άλλων μελετών, οι συγγραφείς πιστεύουν ότι οι μειωμένοι σπειρομετρικοί δείκτες προκαλούνται όχι μόνο από το φράγμα αέρα που δημιουργείται από το niqab, αλλά και από την αύξηση της θερμοκρασίας του δέρματος, της θερμοκρασίας μέσα στο niqab και της υγρασίας. Υπάρχει επίσης η πιθανότητα ένα μέρος του εκπνεόμενου διοξειδίου του άνθρακα να παραμείνει μέσα στο niqab, γεγονός που οδηγεί σε κάποια ανεπάρκεια οξυγόνου και αύξηση του καρδιακού ρυθμού.
Οι συγγραφείς προτείνουν ότι η χρήση του niqab μπορεί να είναι ένας από τους λόγους για τον υψηλότερο επιπολασμό της ινομυαλγίας και του τραχήλου της μήτρας (σύνδρομο τραχήλου της μήτρας) μεταξύ των Σαουδάραβων γυναικών [7]. Η μακροχρόνια χρήση μασκών από ιατρικό προσωπικό συσχετίστηκε με σοβαρό στρες.
Μια συστηματική ανασκόπηση του 2010 δεν βρήκε μελέτες που θα έδειχναν τα οφέλη μιας μάσκας κατά της λοίμωξης από τη γρίπη [8].
Η Ιαπωνική μετα-ανάλυση του 2014 κατέληξε επίσης στο συμπέρασμα ότι η μάσκα είναι αναποτελεσματική κατά της γρίπης [9].
Η συστηματική ανασκόπηση του 2020 κατέληξε στα ίδια συμπεράσματα. Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία για την ευρεία χρήση μάσκας ως προστατευτικό μέτρο έναντι του COVID-19 [10].
Μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση του 2020 συνέκρινε την αποτελεσματικότητα μιας χειρουργικής μάσκας με μια μάσκα αναπνευστήρα (N95). Η χρήση N95 μείωσε τον κίνδυνο βακτηριακού αποικισμού, αλλά δεν είχε καμία επίδραση στην εμφάνιση γρίπης, κρυολογήματος και άλλων ιογενών λοιμώξεων [11]. Άλλες συστηματικές ανασκοπήσεις και μεταναλύσεις, δεν αποκάλυψαν επίσης τα οφέλη μιας αναπνευστικής N95 συσκευής σε σύγκριση με μια μάσκα [12] [13].
Σύμφωνα με τον συγγραφέα του άρθρου 2020, δεν υπάρχουν τυχαιοποιημένες δοκιμές που να δείχνουν την αποτελεσματικότητα της χρήσης μάσκας, αν και υπάρχουν μελέτες παρατήρησης που δείχνουν τα οφέλη τους. Υπάρχουν επίσης εργαστηριακές μελέτες υπέρ των μασκών, αλλά δεν έχουν σημασία για τον προσδιορισμό της αποτελεσματικότητάς τους στη μείωση του κινδύνου μόλυνσης. Δεν υπάρχει μελέτη που να δείχνει την αποτελεσματικότητα της χρήσης μασκών από τον γενικό πληθυσμό.
Εάν υπήρχε κάποιο όφελος από τη χρήση μάσκας λόγω της ικανότητάς της να αποκλείει σταγονίδια και σωματίδια αερολύματος, τότε θα υπήρχε μεγαλύτερο όφελος από τη χρήση αναπνευστικής συσκευής σε σύγκριση με μια χειρουργική μάσκα. Ωστόσο, αρκετές μεγάλες μετα-αναλύσεις και όλες οι τυχαιοποιημένες δοκιμές αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει τέτοιο σχετικό όφελος [14].
Ο ΠΟΥ αναφέρει ότι η ακατάλληλη χρήση της μάσκας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο μόλυνσης αντί να τη μειώσει [15]. Το ίδιο είπε και ο Στρατηγός χειρουργός των Ηνωμένων Πολιτειών [16].
Ο ΠΟΥ συνιστά τη χρήση μάσκας σε υγιείς ανθρώπους μόνο όταν βοηθούν κάποιον που είναι ύποπτος ότι έχει COVID-19 [17]. Ο ΠΟΥ δηλώνει ότι «η ευρεία χρήση μάσκας από υγιείς ανθρώπους δεν υποστηρίζεται από επιστημονικά στοιχεία και συνεπάγεται αβεβαιότητες και κρίσιμους κινδύνους» [18].
Ασφάλεια
Σε μια Ιαπωνική τυχαιοποιημένη μελέτη, οι γιατροί που φορούσαν μάσκα είχαν πολύ περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από πονοκεφάλους. Είχαν επίσης περισσότερες μέρες όπου «ένιωθαν άσχημα» [3].
Σύμφωνα με μελέτη της Σιγκαπούρης, οι μάσκες αναπνευστήρες N95 προκάλεσαν πονοκεφάλους στο 37% του ιατρικού προσωπικού [19].
Σε μια μελέτη του 2020, οι πονοκέφαλοι εμφανίστηκαν στο 81% των ιατρών [20].
Σε μια μελέτη του 2007, οι χειρουργοί σε μάσκα έδειξαν αυξημένο καρδιακό ρυθμό και μειωμένα επίπεδα κορεσμού οξυγόνου στο αίμα [21].
Σε μια Γαλλική μελέτη το 2018, το περπάτημα με μάσκα για 6 λεπτά οδήγησε σε αυξημένη αναπνοή σε υγιείς ανθρώπους [22].
Σε μια μελέτη CDC, περπάτημα με μάσκα για μια ώρα οδήγησε σε αυξημένο καρδιακό ρυθμό, ταχύτερη αναπνοή και αυξημένα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στο αίμα [23]. Η χρήση της αναπνευστικής συσκευής N95 οδήγησε επίσης σε αύξηση της πίεσης [24].
Όσοι φορούσαν τη μάσκα παραπονέθηκαν για ερεθισμό του δέρματος, μυρμήγκιασμα στο δέρμα, αίσθηση θερμότητας στο πρόσωπο, συσσώρευση υγρασίας και μάσκα κολλημένη στο πρόσωπο.
Σε μια άλλη μελέτη, το 12% των παιδιών και το 38% των ενηλίκων ανέφεραν δύσπνοια στη μάσκα.
Ένας πιθανός λόγος για την αύξηση του αναπνευστικού ρυθμού μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι κάποια μάσκα κολλά στο πρόσωπο, πράγμα που απαιτεί αυξημένη αναπνευστική προσπάθεια.
Επιπλέον, η επίδραση των ψυχολογικών στρεσογόνων καταστάσεων (άγχος, κλειστοφοβία) στον αναπνευστικό ρυθμό ορισμένων ατόμων λόγω μάσκας δεν μπορεί να υποτιμηθεί.
Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι οι δυσάρεστες αισθητήριες αισθήσεις μπορούν να μετατραπούν σε συναισθηματικές αντιδράσεις, πράγμα που σημαίνει ότι δυσάρεστες αισθήσεις από τη μάσκα στο πρόσωπο μπορούν να οδηγήσουν σε αίσθημα δύσπνοιας και σχετική αύξηση του αναπνευστικού ρυθμού [25].
Η μακροχρόνια φθορά από μάσκα σε ιατρικό προσωπικό μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική βλάβη του δέρματος λόγω εφίδρωσης και τριψίματος [26].
Υπάρχουν πολλά εμπόδια που μπορεί να δυσκολέψουν τη χρήση μάσκας προσώπου για αρκετές ώρες σε μια περίοδο πολλών ημερών, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης αναπνοής και άλλων ταλαιπωριών.
Οι μάσκες θεωρούνται εμπόδιο ή επηρεάζουν πραγματικά τις συνήθεις δραστηριότητες.
Οι μάσκες μπορεί να είναι άβολες, να οδηγήσουν σε αίσθημα ζέστης, να προκαλέσουν εξάνθημα στο δέρμα ή απλά να προκαλέσουν αίσθηση αντικοινωνικότητας [10].
Στην Κίνα, τουλάχιστον δύο μαθητές πέθαναν στη φυσική αγωγή ενώ τρέχουν με μάσκα από ξαφνική καρδιακή ανακοπή. Φαίνεται ότι πέθαναν από έλλειψη οξυγόνου [27].
Οι ιατρικές μάσκες κατασκευάζονται από πολυπροπυλένιο.
Ο όρος της πλήρους αποσύνθεσής του είναι τουλάχιστον 500 χρόνια [28]. Αυτό το υλικό δεν εξαφανίζεται, αλλά μάλλον αργά, διασπάται σε μικροπλαστικό, το οποίο διεισδύει στην τροφική αλυσίδα.
»Υπολογίζεται ότι περισσότερα από 100.000 θαλάσσια θηλαστικά και χελώνες και περισσότερα από ένα εκατομμύριο θαλάσσια πτηνά πεθαίνουν από θαλάσσιο πλαστικό ετησίως. Το θαλάσσιο πλαστικό απορροφά τις τοξίνες, γεγονός που οδηγεί σε δηλητηρίαση ζώων που το καταπιούν κατά λάθος »[29].
Πηγές
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
